Yapay Zeka ile DNA'mıza Müdahale Etmek ve Onu Yeniden Düzenlemek Artık Mümkün

Yapay zeka birçok alanda fayda sağladığı gibi tıp alanında da anormal kalp ritimlerini daha meydana gelmeden tespit etmekten cilt kanserinin erken tanısına kadar her konuda bize yardımcı oluyor. Yeni bir araştırma ile bir adım daha ilerledi ve artık DNA’mıza müdahale edebilir. Peki yapay zekanın DNA’mızı düzenlenmesine izin vermek güvenli mi? 

2022 yılında Berkeley, Kaliforniya'da kurulan Profluent isimli şirket, doğada bulunmayan yeni proteinleri incelemek ve üretmek için yapay zekayı kullanmanın yollarını araştırıyor. Ekip bu sene yaptıkları çalışma ile OpenCRISPR-1 adı verilen yapay zekadan türetilmiş bir proteini piyasaya sürdü ve bu alanda büyük bir başarıya imza attı.

CRISPR teknolojisi, DNA düzenleme işini gerçekleştirmek için doğada bulunan proteinler ile çalışıyor. Özellikle, gen dizilerini değiştirmek amacıyla DNA şeritlerini açmak için bakterilerden türetilen Cas9 proteinini kullanıyor. Yapay zekanın, birçok alanda gelişmeye başladığı şekilde CRISPR sistemini de geliştirebileceğini düşünen Profluent ekibi, 5.1 milyon Cas9 benzeri proteinden oluşan bir veritabanı oluşturdu. Daha sonra bir yapay zeka, büyük dil modelli veri tabanında eğitildi ve CRISPR çalışmasında Cas9 yerine kullanılabilecek potansiyel proteinleri oluşturması istendi.

Profluent'in ekibi, 4 milyon diziden sonuçların azaltılmasında sisteme rehberlik ettikten sonra sonunda OpenCRISPR-1'e ulaştı. Yeni protein, testlerde Cas9 kadar iyi performans gösterdi. Ayrıca, çok daha hassas olduğu, hemen hemen yalnızca ihtiyaç duyulan yerde çalıştığı ve DNA zincirinde herhangi bir artık hasara neden olmadığı kanıtlandı. 

Şirket, yapay zekayı en iyi yaptığı şeyi yapmak, muazzam miktarda veriyi sindirmek ve herhangi bir insanın yapmayı umabileceğinden daha hızlı bir şekilde sonuçlara ulaşmak için kullandı. Bazı uzmanlar, yapay zekanın DNA’mıza müdahale etmesini tehlikeli olarak görse de araştırma ekibi, şüpheli genetik deneylerden ziyade, yeni teknolojinin yaygın hastalıklar için hızlı ve doğru genetik tedavilere yol açacağını düşünüyor.

Referans: Ruffolo, Jeffrey A., et al. "Design of highly functional genome editors by modeling the universe of CRISPR-Cas sequences." bioRxiv (2024): 2024-04.